Schijndel
Schijndel
Schijndel, Brabant
20 hectare (16 + 4 hectare)
Wouter van Eck en Evelyn Derksen
Groen Ontwikkelfonds Brabant en HAS Den Bosch
Eerste aanplant: 2019
De ontwikkeling en exploitatie van een grootschalig voedselbos
Stichting Voedselbosbouw heeft in 2017 het Groen Ontwikkelfonds Brabant benaderd met het initiatief om binnen het (toekomstig) Ondernemend Natuurnetwerk Brabant een grootschalig voedselbos aan te leggen en te exploiteren. Vervolgens sloten de stichting, het Groen Ontwikkelfonds Brabant en de HAS Hogeschool in mei 2018 een samenwerkingsovereenkomst. Het doel van dit project is aan te tonen dat een bedrijfsmatige ontwikkeling en exploitatie van een grootschalig voedselbos een rendabel verdienmodel kan opleveren voor exploitanten, terwijl het óók bijdraagt aan een vitale natuur met een grote biodiversiteit.
Een vrijwilligster helpt een handje mee tijdens de plantdagen in Voedselbos Schijndel - foto's: Rebke Klokke
Tijdens het eerste plantseizoen zijn de randen van het voedselbos aangeplant. Het startsein voor het tweede plantseizoen 2019-2020 werd gegeven met een plantdag op locatie ‘Hardekamp’ voor ruim tweehonderd basisschoolleerlingen uit de omgeving.Dit was een initiatief van Stichting Vitam Doet Goed om kinderen alles te leren over gezond eten. Bedrijfscateraar Vitam is strategisch partner van Stichting Voedselbosbouw. Ook het publiek toegankelijke, educatieve gedeelte van locatie Hardekamp, het zogenoemde ‘Vitaminibos’, is in de winter van 2019-2020 aangeplant. Het ontwerp is gemaakt door leden van het kernteam vrijwilligers van Voedselbos Schijndel onder begeleiding van landschapsontwerperEvelyn Derksen. Ook zijn op locatie Hardekamp in dit plantseizoen drie productiehectares ingeplant met zo’n tweeduizend eetbare bomen en struiken. De locatie Boschweg is grotendeels ‘vol’ geplant met meer dan 2.500 struiken en bomen.
Impressie van het plantweekend in Schijndel in de winter van 2019
In het plantseizoen 2020-2021 zijn zes productiehectares ingeplant met ongeveer 2.600 eetbare bomen en struiken: met notenbomen - de gewone walnoot, Japanse walnoot en witte walnoot - pluots, abrikozen en amandelen. Ook is in verschillende rijen en hagen ingeboet, op plaatsen waar struiken en bomen de extreme droogte van 2018, 2019 en 2020 niet hebben overleefd. Ook was sprake van uitval door veegschade. Daarom is op verschillende plaatsen boombescherming toegepast. Op de locatie Boschweg zijn bijna zeshonderd struiken en bomen aangeplant. Een deel van de aanplant betrof niet eerder leverbare soorten, zoals de Amorpha Fruticosa, Hibiscus Syriacus en Viburnum Setigerum en Toona Sin. Ook zijn rijen die in 2019 en 2020 nog niet volledig waren aangeplant, aangevuld. Een deel van de locatie aan de Boschweg was dit plantseizoen niet toegankelijk door de uitbundige pioniervegetatie; hier vond in het voorjaar van 2022 een schouw plaats.
In het plantseizoen 2022-2023 stonden vijf plantweekenden op het programma waarin een wisselende, maar grote groep vrijwilligers in totaal ruim 1.600 planten en bomen heeft geplant. Als resultaat is het deel van het voedselbos dat is ingeplant met eetbare soorten met 2,5 hectare toegenomen en bedraagt dit nu 11 hectare. De aftrap van het plantseizoen was op het perceel aan de Boschweg, waar een groot aantal ontbrekende rijen is aangeplant.
Tijdens het plantseizoen 2021-2022
De exploitatie van een grootschalig voedselbos kan een goed verdienmodel opleveren en bijdragen aan een vitale natuur met een grote biodiversiteit
In de overige weekenden zijn drie grote vakken op het perceel aan de Hardekamp integraal ingeplant. Hierbij zijn - in tegenstelling tot eerder aangeplante percelen - meer ‘traditionele’ soorten aangeplant, zoals appel-, peren-, pruimen- en notenbomen en een ruim assortiment met verschillende bessen. Ook is in de noordoosthoek van het perceel aan de Hardekamp een extra windhaag aangeplant. In 2022 is extra aandacht besteed aan het beschermen van de jonge aanplant tegen vraatschade door wild.
Vrijwilligers aan het werk in Voedselbos Schijndel, december 2022
Nu de eerste aanplant een aantal jaar heeft kunnen groeien, begint dit in het veld zichtbaar te worden. Op steeds meer plekken steken de planten voorzichtig hun ‘kruin’ boven de pioniersvegetatie uit. Toch blijft het nog spannend of alle geplante bomen en struiken de weelderige pioniers het hoofd weten te bieden. Vooral in het perceel aan de Boschweg is sprake van een grote druk van guldenroede, die het de aangeplante soorten moeilijk maakt. Zoals elk wordt gehele voedselbos eind maart 2023 geschouwd om te inventariseren hoe de al aangeplante percelen erbij staan en waar uitgevallen planten moeten worden ingeboet. Deze inboet wordt meegenomen in het plantseizoen van 2023-2024.
In 2022 heeft de gemeente Meijerijstad uiteindelijk de omgevingsvergunning voor dit project verleend. Dat betekent dat in de zomer van 2023 natuurvriendelijke oevers en een brede plas/drasstrook kunnen worden gegraven om de biodiversiteit van beide percelen een boost te geven. De vrijkomende grond wordt gebruikt om delen van de terreinen iets op te hogen en zo ‘droge voeten’ te creëren voor een aantal soorten, zoals notenbomen. De ambitie is om de resterende 4,5 hectare van Voedselbos Schijndel in de komende twee plantseizoenen volledig aan te planten.
